Pokušaj administracije Donalda Trumpa da eliminiše Američku agenciju za međunarodni razvoj (USAID) ugrožava milijarde dolara finansiranja u profitnom i neprofitnom sektoru – što je izazvalo haos među zaposlenima u USAID-u u Washingtonu i paniku među organizacijama koje agencija pomaže da finansiraju svoje projekte. 

Budžet USAID-a iznosio je 43,4 milijarde dolara u fiskalnoj 2023. godini, prema Kongresnoj istraživačkoj službi (CRS), a približno 130 zemalja primilo je pomoć USAID-a – Evropa i Evroazija dobile su 40 posto sredstava (17,2 milijarde dolara), s obzirom na to da je Ukrajina bila najveći strani primalac pomoći USAID-a u fiskalnoj 2023. godini. 

USAID je između fiskalnih godina 2022. i 2024. podijelio više od 30 milijardi dolara direktne finansijske podrške vladi Ukrajine, prema podacima CRS-a, prenosi Forbes BiH.
 

Nevladine organizacije (NVO) sprovode većinu (52 posto) USAID-ovih programa, dok međunarodne javne organizacije upravljaju sa 34 posto, američka vlada je odgovorna za oko 10 posto, a strane vlade sprovode oko četiri posto, prema studiji CRS-a o nevojnom finansiranju USAID-a između fiskalnih godina 2013-2022. 

Među međunarodnim javnim organizacijama, koje su formirane kroz partnerstva stranih vlada, Grupacija Svjetske banke bila je najveći primalac nevojnog USAID finansiranja, primivši više od 20 milijardi dolara između fiskalnih godina 2013. i 2022, dok je Svjetski program za hranu primio više od 15 milijardi dolara. 

Profitne firme primile su 40 posto svih sredstava USAID-a namijenjenih nevladinim organizacijama u devetogodišnjem periodu obuhvaćenom CRS izvještajem, pri čemu su četiri kompanije primile najmanje milijardu dolara. 

Najveći primaoci USAID sredstava među NVO (fiskalne godine 2013-2022):

Catholic Relief Services: 4,6 milijardi dolara (neprofitna organizacija) 
Chemonics International: 4,5 milijardi dolara (profitna kompanija) 
FHI 360: 3,8 milijardi dolara (neprofitna organizacija) 
Development Alternatives, Inc: 3 milijarde dolara (profitna kompanija) 
ABT Associates, Inc: 2,6 milijardi dolara (profitna kompanija) 
RTI International: 2,3 milijarde dolara (istraživački institut) 
John Snow International: 1,8 milijardi dolara (neprofitna organizacija) 
Save the Children Federation, Inc: 1,5 milijardi dolara (neprofitna organizacija) 
ARD, Inc: 1,5 milijardi dolara (neprofitna organizacija) 
Jhpiego Corporation: 1,3 milijarde dolara (neprofitna organizacija) 
Deloitte: 1,2 milijarde dolara (profitna kompanija) 
World Vision: 1,2 milijarde dolara (neprofitna organizacija) 
Mercy Corps: 1,1 milijarda dolara (neprofitna organizacija) 
ADCI/VOCA: 1,1 milijarda dolara (neprofitna organizacija) 
Population Services International: 1,1 milijarda dolara (neprofitna organizacija) 

Kompanija Chemonics International, sa sjedištem u Washingtonu, koja sarađuje sa zemljama u razvoju u rješavanju problema od bankarstva do zdravstvene zaštite, izjavila je da će preduzeti „nekoliko mjera smanjenja troškova, uključujući prinudne odmore za mnoge zaposlene“, kao odgovor na zamrzavanje USAID finansiranja usljed izvršne naredbe koju je Trump izdao tokom svoje prve nedjelje na funkciji, obustavljajući svu američku stranu pomoć na 90 dana, izvijestio je NewsNation. 

Iznenađujuća činjenica 

USAID je sarađivao sa SpaceX-om Elona Muska. U 2022. godini, agencija je Ukrajini obezbijedila 5.000 Starlink satelitskih terminala koje je proizveo SpaceX. 

Šta se dešava sa USAID-om? 

Trump je izdao izvršnu naredbu tokom prve nedjelje na funkciji, naređujući 90-dnevno zamrzavanje cjelokupne američke strane pomoći, dok se ne izvrši pregled troškova, s izuzetkom hitnih programa za ishranu i vojne pomoći Izraelu i Egiptu. 

Musk, koji predvodi novoformiranu radnu grupu pod nazivom Odjeljenje za efikasnost vlade (DOGE), rekao je u audio diskusiji na mreži X u ponedjeljak ujutru da on i Tramp rade na zatvaranju USAID-a, nakon što je Tramp u nedjelju kritikovao USAID, rekavši novinarima da ga „vodi gomila radikalnih lunatika.“ 

USAID centrala bila je zatvorena u ponedjeljak, a zaposlenima je rečeno da rade na daljinu, prema više izvještaja. Trump izgleda pokušava da prebaci agenciju pod okrilje State departmenta, a državnog sekretara Marca Rubija postavio je u ponedeljak za vršioca dužnosti administratora agencije, prvi je izvijestio ABC News. 

Zvanični sajt USAID-a je ugašen, a nalog agencije na mreži X takođe je obrisan. Stotine zaposlenih u USAID-u su navodno otpušteni ili poslati na prinudne odmore, dok su dva visoka bezbjednosna zvaničnika u kancelariji USAID-a suspendovana nakon što su pokušali fizički da spriječe zvaničnike DOGE-a da uđu u prostorije agencije i pristupe povjerljivim materijalima, izvijestio je CNN. Zvaničnici DOGE-a su na kraju ipak uspjeli da pristupe povjerljivim materijalima, uključujući obavještajne izvještaje, prema izvorima Associated Press-a. 

Šta dalje očekivati? 

Administracija Donalda Trumpa, prema tvrdnjama nekih demokrata, mogla bi se suočiti sa pravnim postupkom pod optužbom da on nema ovlašćenje da ugasi agenciju bez odobrenja Kongresa.

(DEPO PORTAL/ad/Foto:Screenshot)